Fact checking fonds in de steigers in strijd tegen fake news
Vicepremier en minister van Digitale Agenda Alexander De Croo werkt aan de uitbouw van een fonds dat initiatieven rond fact checking wil stimuleren. Het fonds is één van de uitlopers van de expertenconsultatie inzake fake news en online desinformatie die eerder dit jaar liep. Eerste minister Charles Michel verwees in zijn State of the Union naar het belang van fact checking voor een gezond democratisch debat.
Eerste minister Charles Michel verwees vandaag in zijn State of the Union naar het belang van fact checking voor een levende democratie en het initiatief van minister van Digitale Agenda Alexander De Croo. “Elke dag is er een nieuwe buzz. We trappen te vaak in de val van fake news. Zonder altijd te checken of te verifiëren of het wel klopt. Democratie is een verantwoordelijkheid van en voor iedereen. Fact checking is essentieel in een samenleving die gebaseerd is op waarden en vrijheden. Die waarden en vrijheden willen wij niet opgeven.”
Geen cultuur van fact checking
Op aangeven van het expertenrapport inzake fake news en online desinformatie werkt minister van Digitale Agenda Alexander De Croo aan de uitbouw van een fonds dat een brede waaier aan fact checking initiatieven zal ondersteunen. De experten wezen erop dat in heel wat landen interessante initiatieven rond fact checking lopen, onder meer in de Scandinavische landen, Nederland en Frankrijk. Bij ons bestaat die cultuur van fact checking minder.
Alexander De Croo: “Het kan nooit de bedoeling zijn dat overheden bepalen wat juist en fout nieuws is. Wel moeten we burgers weerbaar maken zodat ze zelf sterk staan en voor zichzelf kunnen uitmaken wat accurate informatie is, en wat totale fictie. Met dit nieuwe fonds willen we initiatieven stimuleren die burgers tools aanreiken om desinformatie te ontmaskeren. Dat is niet onbelangrijk in de aanloop naar de Europese, federale en regionale verkiezingen, want we weten dat buitenlandse propagandisten op vinkenslag liggen om het democratisch debat in ons land te verstoren.”
Bevorderen transparantie en diverse informatie
Het fonds zal begin volgend jaar van start gaan met 1,5 miljoen euro en ligt in lijn met de aanbeveling van de Europese Commissie om middelen vrij te maken om desinformatie aan te pakken. Centrale doelstelling van het nieuwe fonds is het ondersteunen van digitale ecosystemen waarin transparantie centraal staat. Ook wil het fonds de vindbaarheid van hoogkwalitatieve en diverse informatie stimuleren. Op deze manier wil het fonds burgers beter wapenen tegen online desinformatie en onze democratie en het beleidsvormingsproces beschermen.
Concreet kan het onder meer gaan over de ontwikkeling van tools die burgers moeten toelaten om beter te begrijpen welke organisaties achter bepaalde onlineadvertenties schuilgaan, over het uitwerken van objectieve en betrouwbare indicatoren van bronnentransparantie of over tools die toelaten om manipulatie van videobeelden te controleren.
Ook het benutten van nieuwe technologieën zoals artificiële intelligentie om desinformatie vlotter op te sporen of samenwerkingsprojecten van technologiebedrijven, mediabedrijven en journalisten om systemen te ontwikkelen om desinformatie op te sporen, zullen binnen de scope van het fonds vallen. De projecten kunnen geleid worden door bedrijven, universiteiten, ngo’s en startups die een duidelijke positieve impact op het online maatschappelijk debat kunnen aantonen. Er zal vooral worden gezocht naar projecten waarin een diversiteit aan stakeholder samenwerkt om concreet toepasbare proefprojecten uit te bouwen.
Drieluik met duidelijke aanbevelingen
Het Stop Fake News-traject van minister De Croo dat in de eerste helft van dit jaar liep, bestond uit drie luiken: een burgerinspraaktraject, een expertenconsultatie en een publiek stakeholdersdebat. Uit het traject kwam vooral naar voor dat om fake news tegen te gaan meer moet worden ingezet op het versterken van digitale vaardigheden en het aanbieden van tools om online informatie te beoordelen. Ook een meer intense samenwerking tussen alle betrokken stakeholders, van de academische wereld en ngo’s tot media en online platformen, is nodig.
