Opinie: Hoe omgaan met verstorende vernieuwers?

Brussel trekt nog maar eens ten strijde tegen Uber, de taxidienst die vandaag actief is in meer dan 200 steden in 51 landen. De Brusselse overheid is niet de enige die zijn duivels ontbindt. Ook in Frankrijk, Nederland, Duitsland en Spanje lopen juridische procedures.

De Uber-saga is een groeipijn van het oprukken van de digitale economie. Die groeit vandaag aan een snelheid die tot zeven keer hoger ligt dan in andere sectoren. De Europese Commissie spreekt over een groeipotentieel van 5% BBP de volgende jaren. Tegen 2020 komen er door de digitale economie in Europa 3,8 miljoen nieuwe jobs bij. Voor elke twee jobs die verloren gaan creëert de digitale economie er vijf nieuwe, zegt The Lisbon Council. Als we sterker uit de economische crisis van de voorbije jaren willen komen, hebben we die jobs nodig.

Verstorende vernieuwers
Maar de digitale revolutie doet méér dan enkel maar zuurstof geven aan groei. Technologiebedrijven en internetondernemers zijn in ijltempo het DNA van onze economie aan het herschrijven. Diensten als Uber en Airbnb zijn bij de meest in het oog springende voorbeelden, maar achter de brede rug van deze jonge techbedrijven ontwikkelt zich een hele samenwerkingseconomie met peer-to-peer netwerken, crowdsourcing en groepsaankopen. Het zijn stuk voor stuk voorbeelden van wat Harvard-econoom Clayton Christensen in The Innovator’s Dilemma ‘verstorende vernieuwing’ (‘disruptive innovation’) noemde. Kleine initiatieven, heel vaak start-ups, die gevestigde spelers onder druk zetten.

De digitalisering geeft mensen een ongezien hefboomeffect. Passieve consumenten vervellen tot geëngageerde gebruikers die zelf de regie voeren. Voor klanten hebben de diensten en producten van verstorende vernieuwers heel wat voordelen: ze vallen op in hun eenvoud, klantvriendelijkheid en lagere prijzen. Hierdoor boren ze ook een nieuwe klantengroep aan die van de klassieke diensten veel minder gebruik maakte. Zo vergroten ze de taart voor iedereen.

Niet op zijn ‘Turks’
Vraag is hoe we met die verstorende vernieuwers moeten omgaan. In elk geval niet op de Turkse manier. In het Turkije van Erdogan heeft men de jongste jaren een flink palmares opgebouwd met het blokkeren van ‘illegale’ online diensten, gaande van YouTube tot SoundCloud en Google Translate. Pascal Smet lijkt dezelfde weg te willen opgaan met zijn vraag aan Apple en Google om Uber te blokkeren. Zoals Staatssecretaris voor Sociale Fraude Bart Tommelein deze week na een onderhoud met de taxibonden al aangaf: innovatie is belangrijk en modernisering kun je niet tegenhouden. Ook niet met een brief naar het hoofdkantoor van Google.

Betekent dit dat Uber zomaar vrije baan moet krijgen? In geen geval. We leven en werken in dit land samen op basis van een aantal fundamentele wetten en regels, zoals correcte fiscale bijdragen en de naleving van sociale wetgeving. Uber aanvaardt enkel elektronische betalingen en volgt alle ritten digitaal op. Dit betekent alvast dat Uber traceerbaar is op het vlak van fiscaliteit. In sommige sectoren promoot de overheid net elektronische registratie om fiscale en sociale fraude tegen te gaan. Dus waarom die consequent digitale aanpak van Uber niet ombuigen in een troef voor sociale en fiscale controles? Waarom verbieden in plaats van rond de tafel te zitten en te kijken hoe het beter kan?

Focus op mogelijkheden
Grote bedrijven moeten zich aanpassen aan de samenwerkingseconomie en aan verstorende vernieuwers. Doen ze dat niet, dan zijn ze gedoemd om te falen. Ook overheden kunnen falen. Als we als België de volgende jaren ons deel willen hebben van de digitale groei, moeten we openstaan voor nieuwe business modellen en verstorende vernieuwers. Laat ons focussen op de mogelijkheden in plaats van op de moeilijkheden. Als we digitale revolutie aan ons voorbij laten gaan, hebben we misschien morgen nog het comfort van oude zekerheden. Overmorgen zullen we dat cash betalen.

Alexander De Croo

Vicepremier en minister van Digitale Agenda en Telecom

Verschenen in De Morgen – 13 december 2014